Wywiad: ''Co dalej?''

23.11.2014, 18:01, Jakub Knapik 16 komentarzy

Dla wielu piłkarzy koniec ich kariery jest szokiem. Przychodzi on nagle, spowodowany kontuzją bądź upływem czasu i może być wstrząsającym doświadczeniem, gdy już nie możesz grać w grę, której oddałeś całe swoje życie.

Niektórzy radzą sobie z okresem adaptacyjnym pozytywnie. Rozpoczynają nowe kariery jako trenerzy, menadżerowie, ambasadorowie czy eksperci – dla przykładu, byli zawodnicy Arsenalu, Martin Keown i Lee Dixon, wciąż są mocno zaangażowani w branży sportowej.

Jednak wielu z nich stacza się na dno. Przypadek byłego Kanoniera, Paula Vaessena, którego tragiczne pofutbolowe życie zostało przedstawione w książce ‘’ the Ballad of Paul Vaessen’’ autorstwa Stewarta Taylora.

Według badań przeprowadzonych przez organizację XPro, około 40 procent piłkarzy bankrutuje w ciągu 5 lat od zakończenia kariery. To nie wszystko – przypuszcza się, że ponad 130 byłych zawodników znajduje się obecnie w więzieniu.

To przykre stracić w ten sposób sławę, pieniądze i uwielbienie. Jest to problem, o którym Arsène Wenger opowiedział w wywiadzie dla Arsenal Magazine. Doszedł on do wniosku, że istnieje jeden sposób dla tych, których piłkarskie dni już przeminęły.

Arsène, dlaczego wielu zawodników wpada w kłopoty po zakończeniu swoich karier?

To z jednego, prostego powodu: kończą swoją pracę w wieku, w którym życie się zwykle zaczyna. To coś niesamowitego, gdy się pomyśli, że większość piłkarzy kończy karierę w wieku 32, 33 lat – wtedy, kiedy ludzie zwykle zaczynają karierę.

Poświęcają również większość swojego życia czemuś, co już się skończyło, podczas gdy inni inwestują ten czas w naukę nowych zawodów. Jeśli chcesz więc konkurować w nich z nimi, pojawia się spora przepaść.

Drugą rzeczą jest to, że tracą swoją pasję. Kim jest człowiek bez pasji? Smutnym człowiekiem. Kochasz sławę i to, co robisz, a obie rzeczy przychodzą w bardzo młodym wieku. Zastąpienie ich jest niemal niemożliwe.

Wyobraź sobie, że jesteś jednym z najlepszych ludzi na świecie w tym, co robisz. Powiem ci teraz, że od jutra przestaniesz to robić. Zaczniesz myśleć ‘’co mogę zrobić, by znowu być najlepszym?’’.

Nie ma od tego ucieczki. Nie możesz w pełni zrekompensować tego, co straciłeś. Jeśli to przeanalizujesz, dojdziesz do wniosku, że jest tylko jeden sposób na bycie szczęśliwym – pozostanie w kontakcie z futbolem.

Czy futbol maskuje niektóre problemy, które wychodzą na jaw po zakończeniu kariery?

Wszyscy mamy jakieś słabości, ale udanie znajdujemy balans pomiędzy pracą, a rodziną. Ten balans zostaje zniszczony w chwili, w której zawodnik kończy karierę, ponieważ traci to, w co włożył wiele energii. To oznacza, że musisz znaleźć nowy balans w życiu. Niektórzy ludzie, mimo tego, że byli świetnymi piłkarzami, nie odnaleźli go nawet w trakcie kariery. W takiej sytuacji, gdy stracą możliwość dalszej gry w piłkę, sprawy mają się znacznie gorzej.

Na zawodnikach ciąży ogromna presja. Jaki to ma na nich wpływ po zakończeniu kariery?

To część gry. Odporność na stres jest ważnym czynnikiem w odnoszeniu sukcesu. Jednakże jest coś, co jest bardziej stresujące od samego stresu – jego brak. Jesteś wtedy skonfrontowany sam ze sobą i czujesz pustkę w twoim życiu, co jest dużo gorsze.

Podczas ich karier ci ludzie nauczyli się radzić sobie ze stresem, bo stykali się z nim na co dzień. Przed każdym meczem dbali o swoją formę i sprawdzali jej stan, a nagle nie mają już celu. Nie ma nic gorszego niż budzenie się rano nie mając celu i nie wiedząc co robić.

Czy problemy finansowe po zakończonej karierze mają miejsce tylko na Wyspach, czy jest to problem ogólnoświatowy?

Nie, dotyczy to całego świata. Zdarza się to w Stanach, we Francji – wszędzie, czasami przez złe doradztwo. Nie zapominajmy, że w nowoczesnym sposobie życia ciężko jest zaoszczędzić pieniądze, jako że nie ma już pewnych inwestycji. Jest to trudne dla piłkarzy i czasami nie otrzymują oni dobrych porad. W trakcie ich karier nie martwią się pieniędzmi, ponieważ regularnie one napływają.

Uważasz, że futbol robi wystarczająco dużo, by zadbać o zawodników, którzy opuścili świat sportu?

Zawsze się temu przyglądałem. Swego czasu myślałem nawet o założeniu wydziału wewnątrz klubu, który zajmowałby się inwestycjami piłkarzy. Ale temat jest zbyt wrażliwy, ponieważ nie możesz zagwarantować powodzenia przeprowadzanych inwestycji, a niektórzy ludzie chcą mieć możliwość decydowania o tym na własną rękę. To ich prywatna własność i prywatne problemy, więc lepiej żeby klub trzymał się od tego z daleka.

Te problemy głównie dotykają graczy z lat 70’ i 80’. Czy to oznacza, że wsparcie jest lepsze w dzisiejszych czasach?

Tak. Dzisiaj piłkarze zarabiają dużo większe pieniądze i nawet jeżeli stracą trochę, wciąż mogą prowadzić komfortowe życie. Tak nie było w latach 70’ i 80’. Dzisiaj większość zawodników jest w lepszej sytuacji i są lepiej poinformowani, otrzymują także lepsze wskazówki. Mają łatwiej, ponieważ zarabiają ogromne pieniądze.

Jest również więcej opcji zatrudnienia w mediach i strukturach trenerskich…

To właśnie to, co wcześniej powiedziałem. Jest tylko jedna droga, by być szczęśliwym, gdy zatrzymasz się w wieku 35 lat – musisz pozostać w kontakcie z pasją. Może to oznaczać zostanie trenerem, skautem, dyrektorem technicznym lub pracę w mediach, gdzie możesz wykorzystać doświadczenie zdobyte podczas kariery. Większość ludzi, radzących sobie z nowoczesnym życiem, robi to. Znajdują sposób na wypełnienie pustki, i są szczęśliwi.

Jesteś w stanie rozróżnić, kto zrobi karierę jako trener lub menadżer?

Tak. Miałem wiele drużyn, w których czułem, że wszyscy są zdolni do objęcia roli trenera. Nie wszystkim jednak się to podobało, a tutaj, w Premier League, musimy się temu oddać w całości.

To nie jest niezbędne dla wszystkich, ponieważ większość z nich poświęciła już dużą część życia na to, i nie chcą ponownie podróżować i mieszkać w hotelach. Wielu z nich nie chce zaakceptować tego, że szczęście jest związane bezpośrednio z wynikami drużyny.

Czy podbudowujesz te ambicje jeszcze kiedy grają?

Tak, zawsze ich do tego zachęcam, ponieważ mogą mieć pozytywny wpływ na życie ludzi i zawsze ich do tego namawiam, jeżeli tylko mają odpowiednie możliwości ku temu. Wielu graczy wracało w roli trenerów – Jens Lehmann, Sol Campbell, David Seaman – to ważne, by ich wspierać. Zawsze oferuję im swoje wsparcie, ponieważ wiem, że są oni zdolnymi ludźmi.

W dzisiejszych czasach są także rzeczy takie jak Indian Super League. Piłkarze tacy jak Robert Pires, Nicolas Anelka, Freddie Ljungberg czy Mikael Silvestre przedłużyli swoje kariery.

Masz dwa wyjścia. Gra na najwyższym poziomie kończy się najpóźniej w wieku 34 lat. Potem zostają ci ligi jak MLS i liga indyjska. Zachęcam graczy, by grali tak długo, jak sprawia im to radość.

Pires ma 40 lat, ale wciąż gra, a gdy przychodzi na trening, wciąż jest bardzo dobry. Tacy ludzie tworzą dobry obraz gry. Mogą popularyzować futbol na innych kontynentach i w innych krajach, co jest świetne.

Można powiedzieć, że są ambasadorami gry. Gdy jesteś na boisku, zawsze dajesz z siebie najwięcej. Twój wiek nie ma znaczenia – ludzie mogą zrozumieć, że nie jesteś już tak szybki jak kiedyś. Graj z pasją, zaangażowaniem i jakościową techniką, a będzie to wystarczające.

Wspomniałeś o MLS i Indian Super League. Sądzisz, że wielu graczy z Anglii wybierze ten kierunek, gdy skończą kariery tutaj?

Sądzę, że tak. Jeśli spojrzysz na historię futbolu, zobaczysz, że wszędzie staje się on coraz szybszy i popularniejszy. Jest jak wirus, który się rozmnaża, więc nie sądzę, że nagle przestanie. Zajęło chwilę w Stanach, ale teraz jest już bardzo popularny.

W Indiach musi się zmierzyć z krykietem, ale zawsze jest miejsce na drugi sport. Jak na razie popularny jest tam tylko krykiet i badminton, ale dla piłki również znajdzie się miejsce. Wiem, że wielu tamtejszych ludzi ogląda Premier League i jestem przekonany, że z tak dużą populacją futbol wkrótce się rozwinie.

Niektórzy mówią, że pieniądze są jedyną motywacją dla starych graczy, którzy decydują się na grę w tych ligach…

Taki jest dzisiejszy świat. Nie mam nic przeciwko pieniądzom tak długo, jak facet, który pracuje, daje z siebie sto procent. Jeśli chcesz posiadać jakościowych pracowników, musisz im dobrze płacić. Sądzę, że są usprawiedliwieni, jeżeli pokazują jakość.

Ale ci gracze również uwielbiają grę, a pochlebstwa ze strony fanów muszą być jak narkotyk, który ciężko odstawić, prawda?

Tak, to jest narkotyk. Mówiliśmy o Ljungbergu, Piresie, Anelce i Silvestre – ci ludzie kochają futbol, dlatego wciąż trenują i grają mimo wieku. Tu nie chodzi o sławę czy aplauz, choć na pewno im tego brakuje. Tracisz sławę i pasję w tym samym czasie i czasami chcesz do tego wrócić.